Müesses nizam devam ediyor fakat bir ?ey eksik: Hakkaniyet!... E?ik a??ld?. Hakkaniyet duygusu kayboldu. Milyonlarca insan?n bir “e?itlenme”, bir “kazanma imkan?” olarak gördü?ü futbol, adaletsizlik üreten bir “oyun”a dönü?tü.

Her ?ey s?n?fsald?r ve futbol da içinde olmak üzere her ?ey siyasetle ilgilidir.

Bir zamanlar eski tarlalardan bozma toprak sahalarda top ko?turan futbolcular? desteklemek için ta?tan tribünleri dolduran taraftar profilinin de?i?mesi de, semt çocuklar?n?n yerine transfer edilen topçular?n gelmesi de ve bütün bu de?i?ime büyük bir h?zla ayak uyduran kulüp yönetimlerinin kapitalist i?leyi?e ayarl? bir ?irkete dönü?mesi de siyasetin konusudur.

Eski semt ve ?ehir tak?mlar?n?n birer birer tasfiye olmas?n? kapitalizmin geli?iminden ve dolay?s?yla siyasetten ayr? dü?ünmek mümkün de?ildir. 

Futbol ço?u zaman bizzat iktidar?n kendisini gösteren ve iktidar taraf?ndan gösterilmek istenen her neyse onu gösteren bir oyun olmu?tur. Özellikle baz? dönemlerde, iktidar? temsil eden zihniyetin maksimum yarar? neyi gerektiriyorsa renklerin dizilimi de ona göre hiza alm??t?r. El de?i?tiren iktidarlarla birlikte futbol sahnesinin ön taraf?nda yer alan tak?mlar ve kulüp patronlar? da de?i?mi?tir. Baz? kulüplerin zaman?n ve siyasetin y?prat?c? etkisine ra?men hala sahne alabilmelerini köklü bir geçmi?e sahip olmalar?ndan ziyade uyum yeteneklerinde aramak gerekir. Üç büyükler semt tak?mlar? olmaktan hep fazlas?n? temsil etmi?tir örne?in. Bunda Cumhuriyet tarihi boyunca ?stanbul’un iktisadi hayat?n merkezinde olmas? ve bu kulüplerin iktidarla kurmu? olduklar? ili?kinin önemli rolü vard?r. Futbolda profesyonelle?meyle birlikte Beykoz, Sar?yer, Beylerbeyi gibi ?stanbul’un köklü kulüpleri ana sahnenin d???na dü?mü?, benzer bir yazg?y? memleketin de?i?ik bölgelerinde kurulmu? kamu iktisadi te?ekkülleri ve askeri kurum kökenli kulüpler de payla?m??t?r. ?ekerspor, Harbiye, Muhaf?zgücü gibi tak?mlar kapitalist ili?kilerin büyük kentlerde ve sonras?nda Anadolu’nun muhtelif ?ehirlerinde geli?mesine ba?l? olarak birincil arenadaki görünürlük vas?flar?n? kaybetmi?tir.

Futbol ?ktidar Özde?li?i

Ülkemizde “iktidar”? temsil eden güçlerin, özellikle sa? cenah siyasetçilerin futbolla kurmu? olduklar? ili?kinin canl? ve verimkâr bir ili?ki oldu?u biliniyor. Muktedirin dolayl? ya da dolays?z i?aretiyle baz? tak?mlar?n i?lerinin kolayla?t???ndan, iktidarla futbol aras?nda geçi?ken, birbirini besleyen ve birbirine ç?kan bir ili?ki oldu?undan bahsedilebilir. 

?öyle bir göz ucuyla bak?ld???nda bile söz konusu “ili?ki” kendisini bir dizi tuhaf rastlant?sal durumlarla ortaya koyar. Çarp?c? örneklerin hemen hepsi sa? iktidar odaklar?yla ilgilidir. Özal döneminde 1. Lige ç?kan Malatyaspor hemen ayn? y?l, 1987-88 sezonunda ligi 3. s?rada bitirirken, Rizespor’un tekrar 1. Lige ç?kt??? 1984-85 sezonunda Rizeli Mesut Y?lmaz da 1. Özal hükümetinin devlet bakan?d?r.

?a??rt?c? gelebilir ama rastlant?sal özde?li?in tuhaf, çeli?kili ve de?i?ken hallerini en çok temsil eden tak?mlardan biri Diyarbak?rspor’dur. Rastlant?sal durum,  Öcalan’?n yakalanmas? ve PKK’n?n tek tarafl? ate?kes ilan etmesine ba?l? olarak ?ekillenir. “Ortak payda” olarak futbola yüklenen anlam - daha önce tecrit politikas? uygulanan ve daha sonra da uygulanacak olan - Diyarbak?rspor özelinde “bölge”yi temsil eden, toplumsal bar??a arac?l?k edecek bir araç olarak devreye sokulur. Dönemin il emniyet müdürü Gaffar Okkan, Diyarbak?rspor’un Süper Lig’de temsil edilmesi için yo?un çaba harcar. Kolordu komutan? Büyükan?t’la birlikte hiçbir maç? kaç?rmazlar. Ancak “süreç” henüz olgunla?mam??t?r. Diyarbak?rspor, 1999-2000 sezonu play-off final maç?nda Çaykur Rizespor’a yenilerek Süper Lig’e ç?kma f?rsat?n? kaç?r?r. Farkl? bir emniyet müdürü profili çizen Okkan, 24 Ocak 2001 tarihinde u?rad??? suikast sonucu öldürülür. Ölümü Kürt kamuoyunca toplumsal bar??? sabote etmeye yönelik bir eylem olarak de?erlendirilir. Ayn? y?l oynanan sezonun son maç?nda ?stanbul Büyük?ehir Belediyespor’u yenen Diyarbak?rspor TFF 1. Lig ikincisi olarak Süper Lig’e ç?kar. ?nönü Stadyumu’nda oynanan maç? izleyenler aras?nda dönemin ba?bakan yard?mc?s? Mesut Y?lmaz da vard?r. (1)

Futbola Cemaat Müdahalesi ve Bank Asya 

Futbol iktidar özde?le?mesinin daha önce görülmedik ölçüdeki bozucu etkisi Cemaat-AKP i?birli?i döneminde ya?an?r. Cemaatin yönlendiricili?inde birçok sportif ve kültürel içerikli organizasyon yap?l?r, sponsorluklar gerçekle?tirilir. 

En etkili olanlardan biri de Bank Asya’n?n futbol sponsorlu?udur. Süper Lig’in bir alt kategorisi olan TFF 1. Lig, 2007-08 sezonundan itibaren Bank Asya 1. Lig olarak organize edilir. (2) 

Bank Asya’n?n 1. Lig’e sponsor oldu?u y?llar boyunca, AKP yöneticileriyle iltisakl? oldu?u bilinen tak?mlardan Kocaeli ve Antalya 2007-08, AKP kurucular?ndan Ar?nç’?n kenti (Vestel) Manisa ve Erdo?an’?n semti Kas?mpa?a 2008-09, Davuto?lu’nun ?ehri Konya 2009-10, Samsun 2010-11, bin operasyon faili A?ar’?n memleketi Elaz?? ve Akhisar (Belediyespor) futbol tak?mlar? 2011-12 sezonunda Süper Lig’e ç?kar.(3) 

Cemaatle anla?mazl?k sonras?nda da düzen devam eder. AKP kurucular?ndan Cumhurba?kan? Abdullah Gül döneminde Kayseri Erciyes 2012-13, bir ba?ka Erdo?an tak?m? olan ?stanbul Büyük?ehir Belediyespor 2013-14, Kayserispor 2014-15 sezonunda ?ampiyon olarak Süper Lig’e terfi eder.

Hegemonya Tesisinde Kullan??l? Bir Araç: “Belediyespor”lar

‘80 sonras? tekelci sermaye, nispeten (en az?ndan ba?lang?çta nispeten) daha özerk olan voleybol, basketbol gibi alanlara yat?r?m yaparken ?ehir futbol tak?mlar? AKP’li Belediyeler taraf?ndan markaja al?nm??t?. Eczac?ba??’n?n voleyboldaki, Efes Pilsen’in basketboldaki ba?ar?lar? önce bankalar?n, daha sonra belediyelerin ilgisine konu olmu?, hükmettikleri muazzam bütçeler sayesinde belediye kulüpleri futbol d???ndaki dallarda da rekabetin asli unsurlar? konumuna yükselmi?ti.

Özal, prenslerini kulüp içine yerle?tirerek Galatasaray’? öne ç?karmak, yat?r?mlarla destekleyip bir ba?ar? hikâyesi olu?turmak istemi?ti. Bunu yaparken first lady, “papatyalar kraliçesi” Semra Özal üzerinden Be?ikta?’? yedekleme hamlesi yapmay? da ihmal etmemi?ti. Ard?llar?, ku?atma siyasetini hem yerel hem merkez kulüpler düzeyinde hakimiyet kurma amaçl? olarak sürdürdü. Toplumun mutlak kontrolüne yönelik politika nas?l ki tek tek ilgili kurullar?n tasfiyesi ya da ele geçirilmesiyle sonuçland?ysa, futbola hükmeden kurullara yönelik müdahale de benzer bir anlay??la hayata geçirildi. Hegemonya tesisine yönelik olarak, ba?ta futbol olmak üzere say?s?z spor kulübü kuruldu. Belli bir geçmi?e sahip bölge kulüpleri birer birer tasfiye olurken alt ligler adeta “Belediyespor”lar?n istilas?na u?rad?. (4)

Türkiye liglerinde do?rudan ilgili belediyenin ad?yla kurulmu? futbol kulüpleri oldu?u gibi, sonradan geçmi?i olan bir tak?m?n ismini devralarak dönü?en ya da iktidara yak?n kurulu?lar?n sponsorlu?unu ön isim olarak al?p ancak o ?ekilde ayakta kalabilen çok say?da futbol kulübü var. Buna bir de alt liglere do?ru inildikçe daha çok kar??m?za ç?kan “özel idare”ye ve “devlet kurulu?lar?”na ait kulüpler eklendi?inde iktidar?n etki alan?n?n “belediye s?n?rlar?”n?n çok ötesinde oldu?u söylenebilir. TFF 1. Lig’de do?rudan belediyenin ismiyle an?lan tek bir kulüp varken bu say? alt liglere do?ru inildikçe ço?al?r. TFF 2. Lig’de dört olan belediyespor say?s?, 3. Lig’de on bir’e ç?kar. ?lginç olan bu kulüplerin hemen hepsinin AKP’li belediyelere ait olmas?d?r. Kürt illerindeki HDP’li belediyelere ait tak?mlar da vard?r ama bunlar?n tamam? Spor Toto BAL Ligi olarak adland?r?lan bölgesel amatör liglerde yer almaktad?r. Futbol ilgilisi olmayan?n bu tak?mlar? görme, varl???ndan haberdar olma ?ans? yoktur ki bu durum “oyun”un kurallar?yla uyumludur. Nas?l ki “Kürt” sözcü?ünden ne?et eden di?er temsil biçimleri engellenerek görünmez hale getirilmek istendiyse futbol bahsinde de ayn? ?ey olmu?, bir toplumsal ayna olarak futbol gösterilmesi gerekeni göstermi?, saklanmas? gerekeni saklam??t?r.

?stanbul Büyük?ehir Belediyespor, Göksel Gümü?da?, Emre Belözo?lu ve Di?erlerinin Hikâyesi

Ba?ak?ehir FK, gerek belediye ç?k??l? olmas?, gerek en tepedeki güçlü adamla olan aç?k ba??, gerekse yönetim ve teknik heyet yap?s?yla tam bir “proje tak?m?”d?r.

Kulüp, Ba?ak?ehir FK olmadan önce, yani belediyespor iken 2006-07 sezonunda Süper Lig’e ç?km??, ciddi bir ba?ar? gösteremeyip alt? y?l sonra 1. Lig’e dü?mü? ve hemen ertesinde, 2013-14 sezonunda tekrar Süper Lig’e yükselmi?ti. Belediyespor döneminde cemaatle iltisakl? baz? isimler teknik heyet ve futbolcu olarak tak?mda yer alm??, Ba?ak?ehir FK’ye dönü?tükten sonra da bu durum örtük bir biçimde devam etmi?ti.

?stanbul Büyük?ehir Belediyespor, futbol arac?l???yla toplumun k?lcal damarlar?na s?zma harekat?n?n en önemli projelerinden biriydi ve halihaz?rda Medipol Ba?ak?ehir FK’ne dönü?mü? haliyle görevini icra etmeye devam ediyor. (5)

Projenin ba??nda dün oldu?u gibi bugün de Göksel Gümü?da? bulunuyor. Gümü?da?, “Sülale devleti” foto?raf?n? tamamlayan en önemli figürlerden biri. Emine Erdo?an’?n ye?eniyle evli. Art?k bir alameti farika haline dönü?mü? olan “Cumhurba?kan?na te?ekkür ve onun inayetiyle ba?ar?n?n geldi?ine” dair yapt??? konu?malarla Ba?kanl?k Rejimi’nin futboldaki en önemli ta??y?c?lar?ndan. Cemaat savc?s? Zekeriya Öz’ün talimat?yla sahneye konan, Fenerbahçe’nin ?ike yapmakla suçland??? operasyon döneminde TFF yönetim kurulundayd?. Operasyonun ba?lat?ld??? 3 Temmuz 2011 tarihinden be? gün önce, Forbes’?n “en zengin yüz Türk” aras?nda gösterdi?i Mehmet Ali Ayd?nlar’la birlikte yönetime gelmi?ti. Ayd?nlar ba?kan, Gümü?da? ba?kan vekiliydi. (6)

 Sonra tuhaf ?eyler oldu, olmaya da devam ediyor. ?ike davas? ba??nt?l? olarak tutuklanan NATO müteahhidi Aziz Y?ld?r?m, süreç içinde tasfiye edildi. Yerine Türkiye’nin en zenginlerinden Ali Koç, ba?kan seçildi. Y?ld?r?m döneminde tesislerin kap?s?ndan giremeyen, tescilli cemaat mensubu eski AKP milletvekili Hakan ?ükür ve Arif Erdem’in kankas? Emre Belözo?lu, y?llarca Ba?ak?ehir kaptanl???n? yapt?ktan sonra sezon ba??nda Fenerbahçe’ye geri döndü. ?imdi otuz dokuz ya??nda hem sportif direktör hem de kaptan olarak Fenerbahçe futbol kulübünde görev icra ediyor. Cemaatin imamlar?yla foto?raf? olan futbolculardand? Belözo?lu. “Hoca efendi” ile foto?raf çektirmi? siyasetçilerin ba??na ne geldiyse Belözo?lu’nun ba??na da o geldi. Terfi etti. Y?ld?r?m’la birlikte yarg?lanan Fenerbahçe eski yönetim kurulu üyesi, en büyük AKP müteahhitlerinden Nihat Özdemir de terfi ederek TFF Ba?kan? oldu. Ne Gülen’in Gümü?da?’? neden gözetip kollad???na ne de ?ampiyonlu?u kesinle?en tak?m?n ba??ndaki Okan Buruk’un Cemaat ile olan ba??na ili?kin kimse tek laf etmiyor. (7)

Siyaset, futbolun aynas?nda bildi?ini okumaya devam ediyor. Ba?ak?ehir FK’nin ?ampiyonluk kutlamalar?na Bilal Erdo?an’?n kat?lmas?yla birlikte mizansen tamamlanm?? oldu. Necmeddin Bilal Erdo?an’?n boynunda tak?m atk?s?yla kutlamalara kat?lmas? son derece do?al bir ?eymi? gibi ekranlara yans?d?, garipsenmedi. Nihayetinde Ba?ak?ehir, “babas?n?n kurdu?u” tak?md?! (8)

Ortak Paydadan Ortak Bölene...

Toplumda kim ?ampiyon olursa olsun bunun bilek gücüyle olmayaca??na dair yayg?n bir kanaat olu?mu? durumda.

Geçti?imiz y?llarda önüne Avrupa’n?n be?inci büyük ligi olmay? koymu? bir ülkede futbol gerçekli?i yerlerde sürünüyor. Taraftar olarak tan?mlanan kütle tribünden pandemi öncesinde çekilmi?ti zaten. Futbolun yeni normalindeki en kapat?lamaz bo?lu?a denk dü?en maçlar neredeyse bo? tribünler önünde oynan?yordu. Hakemlerden, federasyondan herkesin ?ikayetçi oldu?u, her tak?m?n kendini ma?dur, rakip tak?m? kay?r?lan olarak gördü?ü bir atmosfer içinde geleneksel taraftar profili tribünü çoktan terk etmi?ti. Terk etmeyip de fanatik bir ?ekilde tak?mlar?n? destekleyenler pandemi öncesinde oldu?u gibi kaybetmi? olman?n vebalini en olmad?k söylemlere vard?r?lan dü?manl?klara yükleyerek sürdürüyor.

Cizre ve Eski?ehir bak???ml? ?u tek bir örnek bile, futbolun, Kürt sorununun çözümüyle ilgili kapsay?c? bir ortak payda beklentisinden tamamen saparak, parçalay?c? bir ortak bölene nas?l dönü?tü?ünü görmek için yeterli.

Cizre’den bodrumlarda insanlar?n katledildi?i haberlerinin geldi?i günlerde, bir grup Eski?ehir taraftar? ana tribünün hemen önüne, üzerinde Eski?ehirspor ambleminin de yer ald??? oldukça büyük bir pankart açm??t?. Pankart?n üzerinde “A?k Bodrumda Ya?an?yor Güzelim” yaz?yordu. Eski?ehirspor’un 30. haftada, kendi sahas?nda Altay’la berabere kalarak küme dü?mesinin kesinle?mesinden sonra, Amedspor taraftar grubu “Barikat”, sosyal medyadan ?u tiviti payla?t?: “A?k Kümede Ya?an?yor, Beter Ol # Eski?ehirspor! Yap?lan hiçbir alçakl??? unutmayaca??z. Fa?ist zihniyetinizin bedelini ödüyorsunuz!”

Eski?ehirspor taraftarlar?n?n verdi?i yan?tlarda özel harekatç?lar vard?. Eski?ehirspor amblemine Türk bayra?? e?lik ediyordu. Arka fonda TSK simgeleriyle birlikte “Ölürsek Cennet Bizim. Kal?rsak Devlet Bizim” pankart? yer al?yordu. Sosyal medya üzerinden kendisini ortaya koyan bu keskin kar??tl?k, toplumdaki kutupla?man?n bir tezahürüydü ve bu anla??labilir bir durumdu. Bir dönem tarafl? tarafs?z herkesin takdirini kazanan, kendi alt yap?s?ndan gelen oyuncularla Türkiye liglerinde f?rt?na gibi esen ve okumu? yazm?? futbolcular?yla parmakla gösterilen, centilmenli?iyle ve taraftar grubunun yarat?c?l???yla tan?nan Eski?ehirspor tel tel dökülüyordu ve futbolumuzun ahvali dikkate al?nd???nda bu da anla??labilir bir durumdu. Eskisehirspor, yönetiminde ?ehrin ileri gelenlerinin yer ald??? bir ?ehir tak?m? olmaktan çoktan ç?km??, yönetim lümpen milliyetçi e?ilimleriyle dikkat çeken eski milli futbolcu ve AKP milletvekili Alpay Özalan ve ekibinin eline geçmi?, taraftar grubu da ya?anan süreçle uyumlu bir ?ekilde farkl?la?m??t?. Küme dü?me maç? sonunda ya?ananlar tüy dikme tabir edilecek cinstendi. Yenilgiyi hazmedemeyen Eski?ehirsporlu futbolcular Altay tak?m?n?n oyuncular?na sald?rm??, Eski?ehirspor tak?m? antrenörü Altay tak?m? antrenörünü te?vik almakla suçlam??t?. Her ?ey olmas? gerekti?i gibi oluyor, hak edilmi?li?e dair duyulan ku?ku, h?zla rakibini suçlamaya dönü?üyordu.

Futbolun Ekonomi Politi?i

Böylesi bir çürümü?lük gündemi içinde Süper Lig’in en tepesinde bir deprem beklenirken, sars?nt? daha alt liglerden geldi. Sistem, en zay?f noktalar?ndan, diki? yerlerinden patlamaya ba?lam??t?. TFF’nin, kalan maçlar? oynanm?? kabul ederek 2. ve 3. Lig’i pandemiden önceki puan durumunu baz alarak tescil etmesi üzerine 2. Lig tak?mlar?ndan Ankara Demirspor ligden çekilme karar? ald???n? bildirdi. Hakl?yd? çünkü kalan maçlar oynansa ?ampiyon olup bir üst lige ç?kma ihtimali vard?. Ankara Demirspor’u ?anl?urfaspor izledi. Hakl?yd? çünkü matematiksel olarak benzer durumda olan bir ba?ka tak?ma kural uygulanmam??t?, aç?k bir adaletsizlik söz konusuydu. (9)

Art arda spor gündemine dü?en bu iki haber do?al olarak “neden” sorusunu sordurdu. Süper Lig ve TFF 1. Lig oynan?rken neden daha alt liglerde maçlar oynanm?yordu. Üst liglerde oynayan oyuncular, teknik ekip ve hakemler kendilerini koronadan koruyacak görünmez bir z?rha m? sahipti? Neden top arac?l???yla oynanan di?er temasl? oyunlar, voleybol, basketbol, hentbol de?il de futbol kald??? yerden yeniden ba?lam??t??

Bu sorular?n yan?t? futbolun ekonomi politi?inde yat?yor.

Futbolun ekonomi politi?i di?er ba?ka alanlarda oldu?u gibi devletin, daha özelde mevcut iktidar?n ç?karlar?na tabidir. Ona göre ?ekil al?r, al?nacak önlem ya da tasarruflar onun ihtiyaçlar?na göre kurgulan?r.

Futbol; bahis oyunlar?, naklen yay?nlar?, futbol programlar?, futbol kulüpleri, futbolcusu, futbol medyas? ve her hafta tuttu?u tak?m? tribünden ve televizyondan izleyen taraftar gruplar?yla çok büyük bir endüstri. Bu endüstrinin en tepesinde F?FA, alt?nda k?ta federasyonlar?, onlar?n da alt?nda ülke federasyonlar?, sponsorlar, global ve yerel yay?n kanallar? bulunuyor.

Türkiye Süper Lig’inin yay?n hakk? Katar sermayeli Bein Sports adl? kurulu?ta. Yap?lm?? anla?malar var. Çark?n dönmesi için maçlar?n kald??? yerden yeniden ba?lamas? gerekiyordu. Naklen yay?nla birlikte Katar Emiri’nin kasas?na para girdi. Paran?n bir k?sm? futbol kulüplerine da??t?ld?. Böylece ‘80 sonras? dönemde devlet deste?inden ziyade sponsorluk ve havuz sistemine ba?l? olarak ayakta kalmaya çal??an kulüpler borçlar?n?n bir k?sm?n? ödeyebildi. Ve en önemlisi bahis ?irketleri, salg?nla birlikte daha da yoksulla?an, gelecek ufku daha da kararan vatanda?a “kazanma ihtimali”ni her hafta yeniden ve yeniden satabildi.

Ba?ak?ehir FK - Galatasaray maç? öncesi Hürriyet’in internet sitesinde yer alan ?u ba?l?k Korona Günleri’nde futbolun neden oynand???n?n aç?k itiraf?yd? asl?nda: “Galatasaray için Ba?ak?ehir kar??la?mas? sezonun kader maç?. 30 milyon Euro‘luk maç!”

Pandemi sürecinde 35 milyon Euro zarar ettiklerini aç?klayan Galatasaray yönetimi, yenilgiye ba?l? olarak Devler Ligi’ne gitmelerinin tehlikeye dü?mesi halinde, uluslararas? futbol ekonomisinin kat?l?mc?lara aktaraca?? yakla??k 30 milyonluk Euro’dan mahrum kalacakt?. Galatasaray ba?kan? lig tekrar ba?lamadan önce hakemlere, federasyona göndermede bulunarak sonunda ilahi adaletin tecelli edece?ine inand?klar?n? belirten aç?klamalar yapm?? ama sonuç de?i?memi?ti çünkü “Futbolun Tanr?lar?” ba?ka tecelliler kurgulam??t?. (10)

“Normalle?tirme” Arac? Olarak Futbol

Vatanda?? ve ülke ekonomisini do?rudan ilgilendiren sa?l?k, e?itim, turizm gibi bakanl?klar, gazeteler, televizyonlar muktedire ba?l? patronlar?n elinde. Ve en vahimi vatanda??n hayalleri de patronlar?n elinde. Be?ikta?’?n ve futbol federasyonunun eski ba?kan?, bizzat muktedir yönlendirmesiyle ülkenin en büyük medya kurulu?lar?ndan birinin sahibi olan Demirören, ba?kanl?ktan ayr?lmas?n?n ard?ndan ayn? zamanda bahis oynatan ?irketin de sahibi olmu? durumda. Her ?ey gerçek ötesi görünümde, yine her ?ey bir o kadar da gerçek, yeni rejimin do?as?na uygun. 

Futbol bir “normalle?tirme” arac?. “Eski normal” onsuz olmuyordu, “yeni normal” de onsuz olmuyor.

Müesses nizam devam ediyor fakat bir ?ey eksik: Hakkaniyet! 

E?ik a??ld?. Hakkaniyet duygusu kayboldu. Milyonlarca insan?n bir “e?itlenme”, bir “kazanma imkan?” olarak gördü?ü futbol, adaletsizlik üreten bir “oyun”a dönü?tü.

Tam da bu noktada, futbolu izlemekten hala neden vazgeçmedi?imiz sorulabilir. 

Bu sorunun yan?t? ki?isel ve toplumsal düzlemde ayr? ayr? yan?tlanabilir. 

Bir futbol tutkunu için - Galeano’dan ödünç alarak söylemek gerekirse - kendisini, “iyi futbol dilencisi” olarak gören bir futbolsever için vazgeçmek, öncesiz ve sonras?z kalmak anlam?na gelecektir ki bu noktada ki?isel yan?t “her ?eye ra?men” futbol olacakt?r. (11)

Di?er yan?ta gelince...

Futbolu izlemekten vazgeçmek, daha do?ru bir ifadeyle futbolla ilgilenmekten vazgeçmek, ba?ka bir futbol vaadinden, bu güzel oyunun içerdi?i hasletlerden, sosyal ve kültürel derinli?e sahip bir alan? de?i?tirip dönü?türme imkan?ndan vazgeçmek demektir.

Kimileri romantik kimileri uca çekilmi? bir benze?tirme olarak yorumlayabilir ama futbol ve siyaset bahsinde hakikatimiz, “gerçekçi ol imkans?z? iste” noktas?nda belirginle?mektedir. Gerisi laf-? güzaft?r.

Dipnotlar

(1) Süper Lig’de be? y?l kalan Diyarbak?rspor, 2006’da 1. Lig’e dü?tü. 2008-09 sezonu sonunda tekrar Süper Lig’e ç?kt?, hemen ertesinde tekrar dü?tü. Ve sonras?ndaki dü?ü?, Kürt sorununun çözümüyle ilgili ivmenin dü?mesiyle uyumlu bir ?ekilde devam etti. Diyarbak?rspor, ?u an Süper Amatör Lig’de mücadele ediyor. Bir ba?ka Diyarbak?r tak?m? olan Amedspor ise ?rkç? sald?r?lar?n gölgesinde 2. Lig’de top ko?turuyor.

(2) Bank Asya 25 Ekim 1996 tarihinde ?stanbul'da aç?ld?. Bankan?n aç?l?? törenine Recep Tayyip Erdo?an, Abdullah Gül, Fethullah Gülen ve Tansu Çiller kat?lm??t?. 3 ?ubat 2015 tarihinde TMSF ?irket yönetiminin % 63'üne el koymu?, 29 May?s 2015 tarihinde ise bankan?n tamam? TMSF'ye devredilmi?ti. 15 Temmuz’un hemen akabinde, 18 Temmuz 2016 tarihinde, müflis duruma dü?ürülmü? Bank Asya'n?n faaliyetleri terör eylemlerine destek verdi?i gerekçesiyle tamamen durduruldu. Cemaatle ortakl?k bozulduktan sonra söz konusu ligle birlikte, ligin isminin geçti?i ne varsa s?rra kadem bast?. Be? alt? y?l boyunca öyle bir lig sanki hiç olmam??, bankan?n aç?l???na devletin en yetkili isimleri kat?lmam?? gibi yap?ld?. Çok say?da vatanda?, Bank Asya’ya para yat?rd??? için FETÖ’cü suçlamas?na maruz kal?rken koca bir ligi y?llarca ayn? adla oynatan, anla?ma imzalayanlara yönelik tek bir soru?turma bile aç?lmad?.

(3) Kas?mpa?a, 1. Lige dü?tü?ü 2010-11 sezonunun hemen ertesinde, hiç sektirmeden tekrar Süper Lig’e ç?km??t?r.

(4) Büyük?ehir Belediye Erzurumspor, Cesar Grup Ümraniyespor, Etimesgut Belediyespor, Bayburt Özel ?dare Spor, Sultanbeyli Belediyespor, Medikal Park Batman Petrol Spor A.?., Siirt Özel ?dare Spor, Kastamonu Özel ?dare Köy Hizmetleri Spor söz konusu yelpazeye verilecek örneklerden sadece birkaç?d?r.

(5) ?stanbul Büyük?ehir Belediyespor, Süper Lig’e yeniden ç?kt??? 2104 y?l?nda yeni bir yap?lanmaya gitmi?, ismini de ?stanbul Ba?ak?ehir Futbol Kulübü olarak de?i?tirmi?ti. ?u anki Sa?l?k Bakan? Fahrettin Koca’n?n sahibi oldu?u Medipol Sa?l?k Grubu, 2015 y?l?ndan beri tak?m?n sponsorlu?unu yap?yor.

(6) Kendi deyi?iyle “Her zamankinden daha çok yak?nla?t???na inand??? ?ampiyonluk için on alt? y?l boyunca yürütmü? oldu?u AKP ?stanbul belediye meclisi ba?kanl??? görevini b?rakarak” Ba?ak?ehir’e odaklanan Gümü?da?, uzun y?llar Kulüpler Birli?i Vakf? ba?kanl??? da yapm??t?r.

(7) Aç?k deste?i zaman zaman kamuoyuna yans?yan Berat Albayrak’?n ve Hrant Dink’in öldürülmesi sonras?nda idmana Ogün Samast’?n takt??? türden bir beyaz bereyle ç?kan Hüseyin Çim?ir’in tak?m? Trabzonspor, son maçta büyük bir sürpriz olmazsa ligi ikinci s?rada bitirecek. Böylece, iktidar deste?i tescilli iki tak?m, 2019-2020 sezonunun “kazananlar?” olarak tabelaya adlar?n? yazd?rm?? olacaklar.

(8) Kumpas davas? hakimlerinden Dursun Ali Gündo?du, 2017 Eylülünde verdi?i Yarg?tay ifadesinde, “?ike kapsam?nda göz alt?na al?nan Göksel Gümü?da?’?n, Fethullah Gülen’in ‘Bir güzellik yapal?m, bir latife yapal?m’ sözü üzerine serbest b?rak?ld???n?” belirtmi?ti. Okan Buruk’sa 1996’da, okyanus ötesinde çekildi?i varsay?lan bir videoda Fethullah Gülen’i dinlerken görüntülenmi?ti.

(9) Galatasaray’?n beklentisi gerçekle?medi. Ne ?ampiyonlar ligine ne de UEFA’ya gidebildi. Ve bir ba?ka tecelli, Ankaragücü Süper Lig’den dü?erken ba?ka bir Ankara kulubü, devrik belediye ba?kan? Melih Gökçek’in tak?m? - o?lu Ahmet Gökçek’in kurucu ba?kanl???n? yapt??? - Osmanl?spor da TFF 1. Lig’den 2. Lig’e dü?tü. Oysa çok de?il iki y?l öncesine kadar Süper Lig’de yer al?yordu.

(10) TFF 2. Lig Beyaz Grupta yer alan ?anl?urfaspor kulübünden yap?lan aç?klamada, "?anl?urfasporumuzun matematiksel olarak 3. Lige dü?tü?ü için küme dü?ürüldü?ü belirtildi. 2. Lig'de (K?rm?z? Grup) tüm maçlar?n? kazansa dahi küme dü?ecek Ni?de Belediyespor'u niye dü?ürmediniz? Türk futbolundan çekiliyoruz, ?anl?urfaspor yok art?k." ifadeleri kullan?ld?. Ankara Demirspor, kalan 6 maç?n 3'ünü küme dü?mü? tak?mlarla, birini de lider Band?rma ile sahas?nda oynayacakt?. ?ampiyonluk ?anslar?n?n ellerinden al?nd???n? belirterek ligden çekilen mavi beyazl?lar, taraftarlar?n?n yo?un iste?i üzerine daha sonra play-off maçlar?na kat?lma karar? ald?.

(11)Uruguayl? yazar Eduardo Galeano, Gölgede ve Güne?te Futbol (Can Yay?nlar?) adl? kitab?nda futbol tutkusunu ?u sözlerle ifade eder: “Ben basit bir iyi futbol dilencisiyim. Elimde ?apkam, dünyan?n dört bir yan?n? geziyor ve stadyumlarda yalvar?yorum: Tanr? r?zas? için, güzel bir maç lütfen!”