Mahsa Amini ve Mücadeleci tüm kadınlara

Gülüzar Özev

9 Ekim 2022
Mahsa Amini ve Mücadeleci tüm kadınlara

Bugün İran’da Mahsa Amani’nin öldürülmesi birkaç vicdansız polisin işi değildir. Kanunlar, töreler, gelenekler, dikta rejimi ve ataerkil sistem işbirliği etmiştir. Tıpkı Medusa söylencesindeki gibi. Ama ne mutlu ki Mahsa Amani’nin ardından yüz binlerce kadın ayaklanmış isyan bayrağını çekmiştir. 

Dünya 2022 yılının eylül ayında İranlı kadınların isyanıyla çalkalandı. Henüz 22 yaşındaki genç kadın Mahsa Amani başını örtmediği için devlet tarafından dövülerek öldürüldü. Bu katliam tarihe geçecek ayaklanmanın fitilini ateşledi.  İranlı kadınlar mollaların baskıcı rejimine karşılık, meydanlardaki  yürüyüşlerini saç kesme gibi muhteşem bir protesto eylemiyle evrenselleştirdiler. Aslında saç kesme eylemi bir yerde çaresizliklerine çare arayışı idi ve kuşkusuz büyük bir saygıyı hak ediyordu.

Ben de bu yazımı İranlı kadınlara adayarak kadının en eski, en düşsel durumlarından söz edeceğim. Düşsel derken söylencede kalan ama insanlığın bilinçaltını ortaya çıkaran mitolojiden. 

Bilindiği gibi anaerkil dönemde yazı icad edilmemişti.  Daha sonra ne olduysa oluyor kadın geriye düşüyor, eksik görülüyor, hor görülüyor. Neredeyse  6000 yıllık bir süredir de kadınlar kaybolan haklarının peşine düşüyor.

Zamanınız varsa değerli okur kadının haline mitolojik açıdan bakalım bir, nedir ne değilidr.

 Prometheus’u bilirsiniz hani şu ateşi çalıp insanlara ulaştıran tanrı. Hestia’yı ise çoğu kimse bilmez. Hestia Olimpus’ta Tanrılar sarayında ateşin başında duran, sönmemesini sağlayan kadındır. Ateşe sahip çıkmak Tanrıça Hestia’ya aittir. Yani kısaca Prometheus’a ateşi veren Hestia’dır. Ama arka plandadır; ismi anılmaz.

Hera evlilik tanrıçası olarak anılır Zeus ne yaparsa yapsın evin düzenini bozmaz. Kocası birçok kadınla gönül eğlendirir ama Hera‘nın asla böyle bir ilişkisi olmaz her daim aileyi koruma görevi ona aittir.

Sadakatin simgesidir Penelope, kocası Odisseus’u yıllar yılı bekler. Yirmi yıl boyunca hiçbir kimse ile izdivaç yapmayarak kocasına sadık kalır. Kendisine baskı kurup evlenmek isteyen taliplerini binbir çeşit oyunla ve hileyle oyalar. Bir gün eline örgü alır der ki; “Bu kazağı ben kayınpederime örüyorum. Kazağı bitireyim içinizden biriyle evleneceğim.” Penelope kral karısıdır, taliplerin asıl maksadı tahta el koymak malı mülkü ele geçirmektir. Güzel Penelope ise üstüne ikramiyesidir bütün bu kazanacaklarının. Ama Penelope de bu çıkarcı sürüsüne pabuç bırakacak göz yoktur.  Mitoloji  bu ya, akşama kadar ördüğü kazağı, sabaha kadar sökerek taliplerini oyalar. Bu arada kocası Odisseus, o deniz senin bu deniz benim gezip durur dünyayı. Sevgilileri olur. Tanrıça Kirke ile aşk yaşar. Kısacası Hera ile Zeus evliliğinde olduğu gibi Penelope’in payına beklemek ve aileyi korumak düşer. 

Truva atını duymayanınız yoktur sanırım. Hani Troyalıların savaşı kaybetmelerine sebep olan tahta at. Yunanlılar on yıl süren savaş boyunca kaybedeceklerini, Troyalıların servetine el koyamayacaklarını anlayınca hileye başvururlar. Tahta bir at yapıp Troya surlarının dışına bırakırlar. Devasa bir atın içini askerle doldurup terk ederler savaş alanını. Troyalılar atın kendilerine hediye bırakıldığını zanneder.  İçlerinden bir kadın Kassandra istemez atın içeri alınmasını. Yunanlılara  güvenmeyin onlar bizim düşmanımız, düşmandan dost olmaz der. Yalvarır yakarır almayın atı içeri diye ama nafile. Kadının sözüne inanılmaz. Atı yaptıran zeki Odisseus’dur bu buluşu kutsanır. Kassandıra’nın öngörüsü itibar görmez. Ama sonraki yaşananlar Kassandra’yı haklı çıkarır. 

Medusa’nın hikayesi ise anlattıklarımın içinde en trajik olanıdır. 

Medusa, uzun sarı saçları, mavi gözleri, uzun ince bedeniyle güzeller güzeli genç bir kızdır. Athena’nın tapınağında hizmetçilik yapmaktadır. Deniz Tanrısı Poseidon tapınağa ziyarete gittiğinde Medusa’yı görür görmez aşık olur. Ancak bakirelik yemini etmiş genç kız yüz vermez Poseydon’a. Çılgın aşık vazgeçmez isteğinden koşar kızın peşinden. Erkek kovalar o kaçar. En sonunda ormanda zorla kıza sahip olur. Bakirelik yemini bozulmuştur. O durumda tapınağa geri döner. Bir süre sonra Tanrıça Athena olanları öğrenir, Medusa’ya hakaret dolu sözler söyler. Medusa tecavüze uğradığı yetmediği gibi aşağılanır, suçlanır. Üstelik çok ağır bir şekilde cezalandırılır Athena tarafından. O güzeller güzeli genç kadın saçının her bir teli yılanlı bir başa dönmüş ve kendisine bakanları taşa çeviren bir yaratık olmuştur. Bütün bu olanlar yetmezmiş gibi öldürülmeye karar verilir. Zeus’un oğlu Perseus onu öldürmeyi üstüne alır. Ancak Medusa’nın kendisine yaklaşanı taşa çevirdiği için işi çok zordur. Bu yüzden  yardım ister tanrılardan tanrıçalardan. Onlarda esirgemez yardımlarını. Kimisi keskin bıçağını verir, kimisi kalkanı, kimisi görülmez başlığı ve daha birçok malzemeyi. Lafı uzatmayayım,  el birliğiyle Medusa’nın katli gerçekleştirilir. Yılanlı baş gövdesinden keskin bir bıçakla ayrılır. Perseus’un elinde tuttuğu bu yılanlı baş yüzyıllar boyu resimlere yontulara konu olmuştur.  

Bugün İran’da Mahsa Amani’nin öldürülmesi birkaç vicdansız polisin işi değildir. Kanunlar, töreler, gelenekler, dikta rejimi ve ataerkil sistem işbirliği etmiştir. Tıpkı Medusa söylencesindeki gibi. Ama ne mutlu ki Mahsa Amani’nin ardından yüz binlerce kadın ayaklanmış isyan bayrağını çekmiştir. Tıpkı güzel Medusa’nın yılanlı başa dönmesi, tıpkı kendisine bakanı taşa çevirmesi gibi.

Halklar masumdur, güzeldir, halk barış içinde yaşar, ne zaman ki canı yanar işte o zaman canavarlaşır. Nasıl bir canavar olur? Onun cevabını mitoloji çoktan vermiştir. Anlayana…   

 

Yazarın Dİğer Yazıları

  1. Tanrıça Demeter ve Akbelen
    ''Doymak bilmeyen, en sonunda kendi etini yiyerek geberen Kral Ersiton şimdi Muğla Akbelen’de geziniyor. Zalimliğinden bir gram bile kaybetmeden. Akbelen halkı ormanını korumak için direniyor. Limak firması eli silahlı askerleri,…
  2. Örgütlü Mücadelenin Gücü
    ''Daha önce emekli olabilecekler için prim sayısı 5000 gündü.  Kanun taslağı böyle hazırlanmıştı. Ancak 6 Şubattaki büyük Güneydoğu depreminin sonrasında hükümet gün sayısını birden 5975 güne çıkarttı.'' Vatandaşın emeklilik geliri…
  3. Göçebe toplumlardan bugüne Göçler
    İnsanlığın ilk eylemidir yürüyüş.  Dört ayak üstünde ilerleyen Homo erectusun,  ayağa kalkarak yürümesiyle başlar uygarlık yolculuğu. Antropolog Marvin Harris’in dediği gibi “ilkin ayak vardı”. Büyük göçün,  günümüzden iki milyon yıl…
  4. Deprem!
    Deprem!
    19 Şubat 2023
    Cellat kürsüde ikiyüzlüce konuşurken, müjde verircesine imar affı diye naralar atılırken, aslında sunulan halkın toplu cenaze namazı davetiyesiydi. İnsanlığının doğa olayları içinde en baş edemediği bir felakettir deprem. İlk çağlarda,…
  5. Serol Teber
    Serol Teber
    25 Ocak 2023
    ''Yeniçağ insanı sorunları kozmik güçlerin yardımıyla çözebileceğine inanıyor, rüya yorumları, fal baktırma, ruh çağırmayla ilgileniyor, bitkisel beslenmeye çalışıyor, arınma dansları yapıyor. Siyasete karşı ilgisiz. Yeşillikler içinde küçücük evinde sakin doğayla…
  6. Spartaküs ve Zenci İSyanı
    ‘’Tanrı herkesi hür yarattı, doğa kimseyi köle yapmamıştır.’’ (Alkidamas) Köle ayaklanması denilince ilk akla gelen şüphesiz Spartaküs’tür. Roma dönemine ait olan bu köle isyanını herkes bilir de İslamiyet dönemine ait…
  7. Rıza Şehri
    Rıza Şehri
    29 Nisan 2022
    ''Rıza Şehri’nde ortak paylaşım vardır. Kimse ihtiyacından fazlasını almaz. Zengin fakir ayrımı yoktur. Kapılar kilitlenmez, para kullanılmaz. Paranın yerine değiş tokuş esastır. Birlikte üretilir, birlikte tüketilir.'' Her yerde ve hep…
  8. Baharın Mitosları
    Baharın Mitosları
    28 Mart 2022
    Dünyanın birçok ülkesinde her yıl Newroz bayramı kutlanır. Bizim ülkemizde özellikle doğu illerinde baharın gelişini karşılamak için şenlikler, ritüeller yapılır. Newroz bahar bayramı olmakla beraber politik bir anlamda taşır. Nasıl taşımasın…
  9. cam tavan etkisi
    cam tavan etkisi
    3 Mart 2022
    “Cam ifadesi, engellerin açıkça görülemeyen ve aşılamayan niteliğini vurgulamaktadır. Cam tavan, görülmeyen azınlıkları ve kadınları, yetenekleri ve başarılarını göz önüne almadan şirketin üst basamaklarına çıkmaktan alıkoyan kırılmaz engel“ olarak tanımlanır.**…
  10. Mitoloji öğretiyor
    Mitoloji öğretiyor
    23 Şubat 2022
    Binlerce yıl öncesinden beri var olagelen, masallar, söylenceler, mitler bugün hala fırından yeni çıkmış sıcak ekmek tazeliğinde konuşuluyorsa  bir hikmeti vardır  bunun. Mitler yalnızca konuşuluyor mu..? Elbette hayır!  Yazılıyor çiziliyor,…
  11. Yunus Emre
    Yunus Emre
    31 Ekim 2021
    Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 2021 yılını Yunus Emre, Hacı Bektaş Veli ve Ahi Evran yılı ilan etti. Yunus Emre’nin vefatının 700. yılı, Hacı Bektaş Veli’nin vefatının…
  12. Halide Edip Adıvar
    Halide Edip Adıvar
    8 Ağustos 2021
    “Gece, karanlık bir gece... Fakat insanın hayatında sabahı olmayan gece yoktur. Yarın bu korkunç geceyi yırtıp parlak bir sabah yaratacağız. Yalnız ışık geldiği vakit gözümüzü güneşe karanlığı gören baykuşlar gibi…
  13. Özgürlük (2)
    Özgürlük (2)
    17 Temmuz 2021
    Her sistem kendi insanını yaratır. Tüm kurumların örtük faaliyetleriyle, bireyin toplumsal mekanizmaya uygun davranış göstermesi sağlanır. Televizyon, basın, eğitim kurumları, kişinin  başka bir dünya mümkündür şeklinde  düşünmesini istemez. Hem üst…
  14. Özgürlük -1
    Özgürlük -1
    29 Haziran 2021
    “Özgürlük nedir” diye yoldan geçen herhangi bir kimseye sorsanız, muhtemelen şöyle söyleyecektir: “İstediğim zaman istediğim yere gidebilmek.” Kimilerince bu kadar kolay, bu kadar basit algılanır özgürlük. Oysa bu sözcük için insanlık çok mücadele vermiş, çok kan dökülmüştür.   ÖZGÜRLÜK    (1)…
  15. Yalnızlık ve halleri
    Yalnızlık ve halleri
    16 Haziran 2021
    Yalnızlık kimine göre aman çok iyi, kimine göre aman bıktım halleri. Çok iyi diyen de var yalnızlık için, çok kötü diyen de. Cenneti kimilerinin,  kimlerinse cehennemi. Yani bilmeyen yok, yalnızlığın…
  16. Zabel Yeseyan
    Zabel Yeseyan
    3 Haziran 2021
    1915 yılına gelindiğinde, Ermeniler için büyük kıyım başlamıştır. Osmanlı hükümetince tutuklu listesine alınan 214 Ermeni aydın içinde, tek kadın olarak Zabel Yesayan vardır. Genç yazar, bunun üzerine İstanbul’da bir hastanede…
  17. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kadın Dergileri
    Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde ilk kez Rum Kadınları, Kypseli isimli kadın dergisi çıkarır. Editörü Efrosini Samarcidis‘dir. 1845 yılında İstanbul’da Rumca yayınlanan  Kypseli dergisi, 34 sayı çıkartılır.   “Şurasını iyi bilmek gerekir ki, ne…
  18. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e kadın Dernekleri
    ''Bu arada ilginç bir şey olur; Çarşaf yasaklanır. Evet, yanlış duymadınız, kadınların çarşaf giymesi men edilir. Tarih 2 Nisan 1892’dir. Sanmayın ki kadınlara özgürlüktür sebebi. Padişah Abdülhamit, siyasi nedenlerle güvenlik…
  19. Bacıyan-ı Rum: Anadolu Kadınlar Birliği
    Ahilerin helâl para kazanması gerekir. Bu hem vaciptir, hem sünnettir. Her kimin ki, meslek ve sanatı yoksa ona fütüvvet değmez. Ahinin 18 dirhem gümüş sermayesi ve mutlaka bir işi olmalı,…

ANALİZ

ANALİZFaşizm ve İç Savaş

Faşizm ve İç SavaşErdoğan- Bahçeli ikilisinin ya da Cumhur ittifakının ülkede iç savaşı da göze…